کم حرف زدن می‌تواند دلائل مختلفی داشته باشد. یکی از علل آن کم حوصلگی است که ناشی از خستگی ذهن یا توجه به مرکز دیگری است. اگر چنین است، فعالیت ذهنی خود را محدود کنید و فکرتان را متمرکز سازید و در وقت حضور در کنار مهمان به چیز دیگر فکر نکنید. اما غالباً علت آن در کم رویی شخص است، در این صورت می‌توان گفت:
اکثر قریب به اتفاق مردم، در مواردی از زندگی اجتماعی خود به گونه ای دچار کم رویی شده اند، اما بعضی صرفاً در مواقع و موقعیت های خاص دچار کم رویی می شوند. بعضی در برخی از مواقع و برخی در غالب مواقع و بعضی در همه موقعیت‌های اجتماعی دچار کم رویی می شوند.(1)
کم رویی نوعی ترس یا اضطراب اجتماعی است که در آن فرد از مواجه شدن با افراد ناآشنا و ارتباطات اجتماعی گریز دارد. بسیاری از محققان، ریشة اصلی کم رویی را ترس یا اضطراب اجتماعی می دانند.(2)
کم رویی لزوماً یک ویژگی ارثی یا ژنتیکی نیست و چه بسا ممکن است فرزند، کم رویی را از پدر و مادر کم رو یاد گرفته باشد. بعضی از روان شناسان مثل «واتسون» کم رویی کودکان را در نتیجة یادگیری و تقویت آن در خانه و مدرسه می دانند. سخت گیری بیش از حد و داشتن توقعات زیاد، تهدید و تنبیه و تحقیر و حمایت های افراطی، زمینة بروز کم رویی را فراهم می کند.(3)
کم رویی در طول دوران رشد به تدریج پدیدار شده است. از این رو درمان آن نیز به تدریج باید حاصل شود. برای کم رویی یک درمان فوری وجود ندارد و با دارو نیز برطرف نمی شود. اساس درمان در حوزة شناخت و نگرش فرد است.
مؤثرترین گام های عملی در غلبه بر کم رویی عبارتند از:
1- شناسایی احوال خود؛
2- بازسازی شخصیت از طریق بروز توانایی های مثبت خود؛
3- ترک عادت های نامطلوب و ایجاد عادت های پسندیده؛
4- شرکت در بحث های گروهی و همکاری با اعضای گروه، از طریق مطرح کردن دیدگاه‌ها و نظریات و نگریستن به چشم های مخاطبان در هنگام صحبت؛
5- به کارگیری نیروی اراده؛
6- زدودن افکار غیر منطقی از ذهن؛
7- تأکید بر انتقادهای سازنده؛
8- به کارگیری توانایی ها و ارزش های خود؛
9- مبارزه با ترس های درونی از راه تلقین مثبت:
کم رویى نشانه ترس از شکست و دلیل بر وحشت از برخورد با اشخاص است. این صفت روحى را با فرار از معاشرت نمىتوان رفع کرد، بلکه باید خود را به معاشرت با مردم مجبور بسازید و در مقابل انکار نفس از خود بپرسید که چرا از این شخص یا جمعیت مىگریزیم؟ با تلقین به قدرت و تظاهر به نترسیدن، بخشى از مشکل حل مىشود. این جمله را همواره با خود تکرار کنید که من از عهده سخن گفتن در برابر دیگران برمىآیم. یکى از گویندگان مشهور انگلیسى در قرن نوزدهم اقرار مىکند که در طول چند هفته قبل از نخستین خطابهاى که قرار بود ایراد کند، چنان ناراحت بود که آرزو مىکرد پیش از فرا رسیدن روز معهود پایش بشکند تا از حضور در مجلس معاف گردد. او موقعى که به طرف کرسى خطابه مىرفت، آن چنان از وحشت و اضطراب خود را مىباخت که قیافه رقت بارى پیدا مىکرد. عاقبت روزى تصمیم گرفت درباره وضع خود به درستى تأمل کند. با خود گفت: هنگام سخنرانى چه خطرى ممکن است براى من پیش بیاید؟ هیچ چیز مهمى اتفاق نخواهد افتاد. اضطراب شدید او با این جمله مرتفع شد و متوجه شد که خیلى راحت سخن مىگوید و در نتیجه یکى از بزرگترین گویندگان عصر خود گردید.(4)
10 - جلب توجه دیگران از طریق نشان دادن قابلیت های خود؛
11- پذیرش نقایص خود و سعی در برطرف کردن آن ها؛
12- معاشرت با مردم:
به رغم ترس درونى، براى درمان کم رویى. لازم است با دیگران معاشرت کنید. امیرمؤمنانعلیهالسلام مىفرماید: «هرگاه سختى چیزى باعث بیم و هراس شما شد، تو نیز در مقابل آن سخت و مقاوم شو تا مشکل بر تو آسان گردد».(5)
سعى کنید از همین امروز با ابتکار عمل آغازگر صحبت باشید و در برقرارى ارتباط پیش قدم شوید، مثلاً چیزى بدهید و یا درخواست کنید و بیش از حد گرفتار آداب و رسوم و تعارف نباشید. در معاشرت با دیگران خود را فراموش کنید و با سلام کردن راه گفتگو را هموار سازید. امام علىعلیهالسلام مىفرماید: «هر تازه واردى در محیط نامأنوس حیرت زده مىشود. براى آرامش خاطر سخن خود را با سلام آغاز کنید».(6) سعى کنید براى هر
ملاقات و جلسه چیزى براى گفتن داشته باشید. براى این کار، کتاب و مجلهاى جدید را بخوانید و اطلاعات خود را افزایش دهید
-13 احساسات آزار دهنده و بازدارنده مانند: احساس خجالت، احساس شرمندگی، احساس حقارت، احساس بی کفایتی و احساس اجتماع گریزی را که آفات رشد مطلوب هستند، از خودتان دور کنید؛
14- هرگز خود را سرزنش نکنید و هیچ گونه نگرش منفی نسبت به شخصیت خودتان نداشته باشید؛
15- اجازه ندهید دیگران از کم رویی شما سوء استفاده کنند؛
16- بخشی از اوقات خود را برای استراحت، تفکر، تنش زدایی و تمرین آرامش روانی - عضلانی اختصاص دهید؛
17- سعی کنید در برقراری ارتباط با دیگران ابتکار عمل را به دست بگیرید. چیزی بدهید و یا درخواست کنید، مثلاً شیرینی و میوه تعارف کنید؛ سؤالی بپرسید و یا کتاب و مجله ای را به امانت بخواهید؛
18- بیش از حد گرفتار آداب و رسوم و تعارف نباشید. به عبارت دیگر: خیلی مراقب نهاد خود نباشید و بسیار راحت و ساده و بی تکلف با دیگران ارتباط برقرار کنید.
پی نوشت ها:
1.دکتر افروز-روان شناسی کم رویی ص12
2.همان ص 15
3.همان ص28
4.محمد تقى فلسفى، اخلاق، ج 2،ص 247.
5.غرر الحکم، ج 5، ص 319.
6.همان، ص 24