مومن - کافر - مشرک - منافق
انسان های مومن
کلمه " مومن " اسم فاعل از باب " افعال " و به معنای " ایمان آورنده " است. و به کسی گفته می شود که به خدا و فرشتگان و کتابهای آسمانی و فرستادگانش ایمان دارد. ( وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ : و مؤمنان همگى به خدا و فرشتگان و کتابها و فرستادگانش ایمان آوردهاند. سوره بقره آیه 285 )
مومن کسی است که اعتقاد به یگانگی خدا داشته باشد و شعار توحیدی او " لا اله الا الله " است.
مومن کسی است که به آنچه بر پیامبر ما نازل شده است و به آنچه پیش از او نازل شده است یقین دارد.
در قرآن آیات زیادی وجود دارد که صفات مومنین و عاقبت کار آنها را بیان می کند.
1- مومنین کسانی هستند که همواره به یاد خدا هستند و اموال و فرزندان آنها را از یاد خدا غافل نمی کند. ( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُلْهِکُمْ أَمْوَالُکُمْ وَلَا أَوْلَادُکُمْ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَمَن یَفْعَلْ ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ : اى کسانى که ایمان آوردهاید [زنهار] اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند و هر کس چنین کند آنان خود زیانکارانند .سوره منافقون آیه 9)
2- مومنین کسانی هستند که نه تنها با یاد خدا دلهایشان آرامش می یابد. ( الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ : همان کسانى که ایمان آوردهاند و دلهایشان به یاد خدا آرام مىگیرد آگاه باش که با یاد خدا دلها آرامش مىیابد. سوره رعد آیه 28 )
بلکه با یاد خدا ترسان نیز می شوند. ( إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ : مؤمنان همان کسانىاند که چون خدا یاد شود دلهایشان بترسد و چون آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان بیفزاید و بر پروردگار خود توکل مىکنند. سوره مومنون آیه 2 )
در تفسیر این دو سوره نظریات مختلفی ابراز شده که مهمترین آن به نظر بنده بیان حضرت جوادی آملی است که می فرماید : " همان طور که کودک در خانه با یاد پدر و با مشاهده او در منزل به آرامش دست می یابد ـ زیرا ازاین که یک بزرگتری بالا سر اوست احساس امنیت می کند ـ دچار تپش نیز می شود زیرا اگر دست از پا خطا کند دچار عقوبت و سرزنش پدر می شود ـ انسانی که در زندگی به یاد خداست اینگونه است زیرا اگر در محضر خدا معصیت کند خشم او را بر می انگیزاند و زمینه را برای عذاب خود فراهم می کند و اگر نیکی کند بهشت و نعمت خدا را برای خود می خرد" .
3- اهل ایمان کسانی هستند که نماز اقامه می کنند : ( قُل لِّعِبَادِیَ الَّذِینَ آمَنُواْ یُقِیمُواْ الصَّلاَةَ : به آن بندگانم که ایمان آوردهاند بگو نماز را بر پا دارند. سوره ابراهیم آیه 31 )
(الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ : همانان که نماز را به پا مىدارند و از آنچه به ایشان روزى دادهایم انفاق مىکنند. سوره انفال آیه 3 )
بر طبق آیاتی که به عنوان نمونه ذکر شد مومنان نه تنها خود نمازمی خوانند بلکه برپادارنده و زنده کننده فریضه نماز هستند و همگان را به اقامه نماز دعوت می کنند .
لازم به ذکر است که صرف اقامه نماز نشانه مومن بودن نیست بلکه خشوع و توجه به معنای بلند نماز و ویژگیهای مومنان است. ( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون * الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ : به راستى که مؤمنان رستگار شدند*همانان که در نمازشان فروتنند . سوره مومنون آیات 1 و2 )
شخص مومن به هنگام نماز ان چنان حالت توجه به پروردگار پیدا میکند که از غیر خدا جدا می شود .نمونه بارز چنین شخصیتی علی علیه السلام است که وقتی به نماز می ایستاد آن چنان غرق عظمت علی می شوند که تیر را از پای حضرتش در می آورند و متوجه نمی شوند.
4- مومنان کسانی هستند هنگامی که آیات الهی بر آنان خوانده می شود بر ایمانشان افزوده می شود و بر پروردگار خود توکل می کنند . ( وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ : چون آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان بیفزاید و بر پروردگار خود توکل مىکنند. قسمتی از سوره انفال آیه 2 )
در وصف مومنان در نهج البلاغه آمده که : خدا آنقدر در وجود آنان مهم است که هر اتفاقی در زندگیشان بیفتد برای آنها کوچک است.
اینکه چرا ائمه و بزرگان دینی ما با اینکه همسر و فرزندان آنها که نزدیک ترین فرد نزدشان بودند به آنها خیانت می کردند ولی از پای در نمی آیند باید گفت آنها خود را متعلق به خداوند و قدرت لایزال الهی می دانند . یعنی معتقدند اگر قرار است بترسیم تنها از تو می ترسیم و اگر بخواهیم به کسی امید داشته باشیم تنها به تو امید داریم . ما نیز اگر به این دو امر توجه داشته باشیم در امید ها و نا امید ها ُ شادی ها و غمها رو به خدا خواهیم آورد و تحمل مصائب و سختی ها بر ما آسان می گردد.
و این است صفات واقعی مومنان که همواره بر خدا توکل کرده هرگز از رحمت الهی نا امید نمی گردند .( هِ وَلاَ تَیْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ : دو از رحمتخدا نومید مباشید زیرا جز گروه کافران کسى از رحمتخدا نومید نمىشود. قسمتی از سوره یوسف آیه 87 )
5- مومنان در راه خدا انفاق می کنند . ( الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ : همانان که نماز را به پا مىدارند و از آنچه به ایشان روزى دادهایم انفاق مىکنند . سوره انفال آیه 3 )
آنها در انفاق خود نه ولخرجی می کنند و نه بخل می ورزند بلکه حد وسط را برگزیدند. (وَالَّذِینَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ قَوَامًا - سوره فرقان آیه 67 )
و وقتی به کسی صدقه ای می دهند آن را با منت و آزار باطل نمی کنند و برای خود نمایی به مردم مال خود را انفاق نمی کنند بلکه در کار خود اخلاص دارند. ( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنِّ وَالأذَى - سوره بقره آیه 264 )
6- مومنان کسانی هستند که امانت ها و وعده های خود را مراعات می کنند . ( وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ : آنان که امانتها و پیمان خود را رعایت مىکنند. سوره مومنون آیه 8 )
منظور از امانت امانت های خداو پیامبران و امامان و مردم است . همه نعمت های خداوندی - آیین حق - کتب آسمانی ـ دستورالعمل های پیشوایان - اموال - فرزندان - پست و مقام امانتند که مومنان در حفظ و ادای آن کوشا هستند و مرتکب خیانت در امانت نمی شوند .
" عهد " تمام عهد و قرار دادهای انسان چه حقوقی و چه اخلاقی و چه الهی را در بر می گیرد.
عهد های حقوقی همان قرار دادهای روزمره بین مردم ُ بیع و اجاره و مزارعه و ... است .
عهد های اخلاقی همان تعهد های اخلاقی است . همان قراردادهایی است که در روابط اجتماعی بین افراد انسانی می باشد.<** ادامه مطلب... **>
و عهد الهی همان است که در سوره اعراف آیه 173 آمده است : ( وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِینَ : و هنگامى را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که آیا پروردگار شما نیستم گفتند چرا گواهى دادیم تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این [امر] غافل بودیم . سوره اعراف ایه 172 )
